23. سخنرانی: سخنی که گوینده برای جلب توجه، ترقیب، تهیج و اغناء شنوندگان و اثبات و تفهیم مقاصد خود ایراد میکند. بعضی ها آن را معادل خطابه میدانند. هدف سخنرانی هم ترغیب است و هم اغناء. ترغیب به دنبال تاثیر در نفس و اغناء با تصرف عقل شنونده ایجاد میشود. به این دلیل گفته اند سخنران خوب هم خطیب است، هم معلم است و هم شاعر.از سخنوران قوی زمان قدیم میتوان به امیرالمومنین (ع) و در اروپا به هیتلر، ناپلئون و نرون اشاره کرد.
24. سلاست: وقتی سخن نرم، روان، هموار، دلپذیر و دلخواه باشد و انسجام و شیوایی داشته باشد، به آن سخن سلیس میگویند.
25. طرح سخنرانی: بخش ها و ارکان اصلی یک سخنرانی از آغاز تا پایان، طرح سخنرانی است. مثل نقشه ای که مطابق آن ترتیب هر کاری، روشن مشخص شده باشد.
در سه حالت اثر سخن بیشتر است: در خنده، گریه و هنگام هیجان
26. فصاحت: یعنی زبان آوری و روانی سخن. صفتی است برای کلام و متکلم. خوش آهنگی و ترکیب صحیح جمله و شیوایی و وضوح بیان گوینده را فصاحت گویند. به این معنی که گوینده باید به درستی و زیبایی کلمات را ادا کند و لهجه و لکنت و ایراد در تلفظ صحیح واج های زبان نداشته باشد.
27. فصیح: کلامی فصیح است که ضعف تالیف و ترکیب، تنافر و نامأنوس بودن کلامت و نیز پیچیدگی لفظی و معنوی نداشته باشد.
28. کشکولی سخن گفتن: وقتی در مورد یک موضوع هر چه به ذهن آید بگوییم و سخن را ادامه دهیم، کشکولی سخن گفتن است. معمولا شیوه مرسوم برای واعظان است که از شیوه خطابه های عربی است.
29.لکنت: گرفتگی زبان به هنگام سخن، کند زبانی و درماندگی به هنگام حرف زدن که از اختلالات گفتار است. برای درمان لکنت باید محفوظات زیادی داشت، یعنی مطالب زیادی را حفظ کرد.
30.مجادله: مناظره و بحثی که برای شکست دادن طرف مقابل یا برای آشکار شدن حقیقتی صورت میگیرد. اگر مجادله برای ابطال باطل و اظهار حق صورت گیرد با شرایط خاص مجاز و مثبت است و گرنه کاری لغو و بیهوده است.
بعضی از فواید سخنرانی:
1. با آن میتوان فرد یا افراد را تحت تاثیر قرار داد.
2.زمینه ساز استقرار حق و نابودی باطل است.
3.وسیله اثبات حق و رسوا کردن باطل است.
4.باعث پیشرفت در امور اجتماعی و سیاسی میشود.
5.با سخنرانی میتوان فرد یا گروهی را به کار مثبت وا داشت.
6.با آن میتوان افراد را همراه و هم نظر ساخت.
7.وسیله بیان اندیشه و ما فی ضمیر انسانی است.
8.با تسلط بر سخنرانی میتوان در همایش ها، محافل علمی و کنفرانس ها شرکت فعال داشت.
9.میتوان جامعه را تحت تاثیر قرار داد.
10.باعث توفیق در تعلم و آموزش دانش ها است.
11.شهرت نیکو یافتن به خاطر ماندگاری سخن نیکوست.
12.وسیله بیان احکام الهی و امر به معروف و نهی از منکر است.
13. از رهگذر هدایت خلق موفق به کسب پاداش الهی میشویم.
14.زیور انسان کرده ها، دیده ها و شنیده های افتخار آمیز اوست به شرط آنکه به نحو مطلوبی بتوان بیان کرد.
15. باعث شناخته شدن انسان می گردد و از گمنامی بیرون می آید.
16. وسیله ای برای آشتی دادن انسان ها و جلوگیری از کشمکش است.
برخی از ویژگی های یک سخنران ماهر:
1. سخنران موفق مهربانی را ترویج میدهد، افراد را متنبه می سازد، نور افشانی کرده و محبت می آورد. او رشته های پاره شده دوستی و محبت را گره میزند.
2. خطیب بلیغ در انتخاب موضوع سخن به این موارد دقت میکند:
a. دلیل تشکیل مجلس یا محفل
b. حادثه یا اتفاقی که مردم با آن مواجه شده اند
c. مناسبت های تاریخی
d. نیاز روانی و معرفتی شنوندگان
e. جو سیاسی و فرهنگی جامعه
3. ناطق زبردست به جا و مناسب حال و فضا سخن میگوید که سخن او با ایجاز و مساوات و فصیح و بلیغ است. او آنقدر شجاعت دارد که برایش مهم نیست جمعیت برایش هورا بکشند یا مخالف او باشند.
4. سخنران ماهر مثل آموزگار با تجربه آموزش میدهد.مثل وکیل کار کشته جنبه های مختلف موضوع را بیان می کند.همیشه از ارزش های فرهنگی و دینی دفاع میکند و مانند قصه گویی مجرب و ماهر وقت شنوندگان را به شکلی جذاب و مفید پر میکند.
5. خطیب کار کشته به زمان اجتماعی عنایت کافی دارد و سخنی نابجا و ناحق نمیگوید که به او معترض شوند. احساسات مردم را جریحه دار نمیکند. باعث رنج و زحمت خود و دیگری نمیشود.
6. ناطق توانا باید به گونه ای شنونده را تحت تاثیر قرار دهد که او را به عمل ترغیب نماید.آنچه از اقناع شنوندگان مهم تر است، ترغیب آنها به عمل و انجام کار درست است.