11.سخنرانی هنگام مجادله: در هنگام مجادله هدف شما باید دست یافتن به حقیقت باشد. اگر طرف مقابل حرف حقی گفت با انصاف بپذیرید. سعی کنید دید خود را به مخاطبان نزدیک کنید تا نقاط مشترک بیشتر شود. در مباحث اعتقادی و فکری مادامی که نقطه مشترکی وجود ندارد، بحث را خاتمه دهید. سعی کنید خوب دلیل بیاورید، خوب دلیل آوردن بهتر است.
12. سخنرانی برای جمع مخالف: اگر می خواهید برای جمع و یا گروه که نظر و اندیشه موافق شما ندارند، سعی کنید سخن را به شکلی آغاز کنید که نکات مورد توافق را بازگو کرده باشید و مطالب مورد پذیرش دو طرف را مبنای کار قرار دهید. بعد میتوانید مقصود خود را بیان کنید تا شاید شنوندگان زودتر متقاعد شوند.
13.سخنرانی برای انتقاد کردن: وقتی قصد دارید از کسی یا چیزی انتقاد کنید، اول احساس خوب خود را از خصوصیات مثبت او بیان کنید و فرصت برای دفاع و توضیح به طرف مقابل بدهید. به هیچ وجه کاستی های گذشته را به موضوع بحث اضافه نکنید. بیان کاستی ها را با همدردی اظهار کنید. در مجموع رعایت انصاف بسیار مهم است.
14.نطق مجلس عزا: در مجلس عزا لحنی متناسب با آن مجلس بر گزینید و ضمن دلداری شنوندگان، خود را با آنها همراه سازید و با تسلیت به آنان سعی کنید صبر و خویشتن داری را یادآوری نمایید، موضوع سخن باید در رابطه با امور دینی، نا پایداری دنیا، مرگ، قیامت، برزخ و امثالهم باشد.
15.سخنرانی روضه خواندن: ذکر مصیبت اهل بیت معمولا بخشی از سخنرانی های مذهبی است که بایستی هشیار باشیم، به شنیده ها اکتفا نکنیم، برای گرداندن شنوندگان هر مطلبی را بیان نکنیم. زیرا به توهین و وهن اهل بیت می انجامد و کاری قبیح و زشت است. حتما در روضه خواندن، مستند به کتاب و یا نقل های صحیح سخن بگویید و شعر بخوانید.
تلقین مثبت و حالات ناطق:
1. تلقین مثبت در هر کاری در توفیق انسان نقش به سزایی دارد. به خود اطمینان دهید همه مشتاق شنیدن سخنانتان هستند و به خدای مهربان توکل کنید.
2. با روحیه دادن به خود بسیاری از مشکلات اولین سخنرانی بر طرف میشود. خطیبان سرشناس زیادی پیش از اولین سخنرانی خود، دلهره فراوان و بی مورد داشتند. آنها عموما به این واسطه از اولین سخنرانی خود خاطرات دلچسبی ندارند. چاره ترس از سخن گفتن، قرار گرفتن در پشت تریبون و آغاز به کار است. کسب تجربه در سخنرانی، اضطراب، هراس و دودلی را تا حدود زیادی از بین می برد.
3. سخنران نباید از ترس تکراری بودن مطالب، اعتماد به نفسش را از دست بدهد و آنها را ناقص بیان کند. به قول آندره ژید " همه چیز گفته شده است، اما چون هیچ کس گوش نمیدهد باید همیشه از نو آغاز کرد"
4. با میل شوید و و با انگیزه ای قوی خواهان پیشرفت در سخنرانی باشید و برای شروع کار انرژی و انگیزه زیادی در خود ایجاد کنید. زیرا همیشه برای غلبه بر هر شی ساکن نیروی زیادی میخواهیم ولی وقتی راه افتاد با نیروی کمتری مسیر را ادامه می دهد.
5. اول بدانید چه میخواهید بگویید بعد سخن را آغاز کنید. این کار بر آرامش و اعتماد به نفستان می افزاید. جمع بندی کرده و در ذهن خود برای آن طرح بریزید.
6. قبل از شروع سخن برای کاستن اضطراب و پایین آوردن ضربان قلب، اقدام به کاری کنید که ربطی به سخنرانی ندارد. مثلا لباس خود را صاف کنید، اشیا روی تلویزیون یا میز را مرتب کنید، به ساعت خود نگاهی بیاندازند یا کمی آب بنوشید.
7. پیش از آغاز سخن از خاموش بودن تلفن همراهتان اطمینان حاصل کنید و بدانید سخنران خوبی هستید و موفق خواهید شد. با روحیه و نشاط درونی سخن آغاز کنید.
8. معمولا با تجربه ترین خطیبان هم پیش از سخنرانی خود هیجان زده و عصبی هستند اما با شروع اولین جمله ها از این احساس کاسته شده و به آرامش میرسند.
9. به آینده خوش بین باشید و پیش بینی کنید که حتما سخنرانی موفق و با شکوهی خواهید داشت.
10.از همراهی نکردن شنوندگان ترسی نداشته باشید. مخاطبان بر اساس آنچه می شنوند قضاوت می کنند و از اطلاعات دریافتی به عنوان تکیه گاه ذهنی استفاده کرده و عقیده خود را با آن سازگار می سازند.
11.در آغاز با آرامش و اطمینان سخن بگویید. این آرامش و متانت به شنوندگان منتقل می شود و زمینه موافقت و همدلی آنها را فراهم کرده، پذیرش کلام را صریح تر، آسان تر و عمیق تر می سازد.
12.فیلیپس بروکس میگوید: هر چه در وضع است، باید ابتدا در واعظ و سخنران باشد. وضوح، منطق، سر زندگی و شور و حرارت باید پیش از اینکه فکر و زبان او جلوه کند از صفات شخصی ناطق باشد.
13.با اعتماد به نفس، جرات و جسارتی مودبانه سخن بگویید. افراد ترسو، مضطرب و خود کم بین به قله کامیابی قدم نمی گذارند.
14.با تمام وجود سخن بگویید. شوق و حرارت خطیر، امواج تاثیرگذار بسوی مخاطبان روانه می کند و آنها را تحت نفوذ مغناطیسی شگفت انگیزی قرار میدهد.
15.شورانگیزی و ایجاد حرارت و هیجان از ابزارهای موثر و لازم در سخنوری است. در بعضی جمع ها باید با این روش بر مخاطب تاثیر گذاشت و او را به عمل درست تشویق نمود. خطیب توانا تسلط بر روح شنوندگان را به خوبی با این ابزار ها انجام میدهد. روح را باید در تسخیر گرفت.
16.به هیچ وجه عصبانی نشوید. خشم شما باعث می شود چهره منطقی و مقبولتان آسیب دیده و تاثیر کلامتان کاسته شود. یادتان باشد شما از هر عاملی که باعث خشمتان میشود نیرومند ترید.
17.در اکثر محافل و مجالس باید با شور و حرارت و انگیزه زیاد سخن بگویید تا مستمعان تحت تاثیر قرار بگیرند. شور و شوق شما باید جمع بی حال و خواب آلود را به وجد بیاورد.