ارتباط و اهداف آن:
ژرژ میل در کتابش، زبان و ارتباط، چهار هدف را برای ارتباط جمعی بیان میکند :
1.یکسان تر کردن اطلاعات
2.یکسان تر کردن افکار عمومی
3. دگرگونی سلسله مراتب گروهی
4. اظهار و انتقال حالات عاطفی
محور ارزیابی حرکت جوامع انسانی:
سوروکینی معتقد است که محور ارزیابی حرکت جوامع انسانی ایدئولوژی است. مارکس معتقد است که اقتصاد و پدیده های مادی تاریخ، محور ارزیابی حرکت است. فروید بر این باور است که ناخودآگاه و کشف آن، محور اندیشه انسانی است. اما بسیاری از دانشمندان معاصر معتقدند که ارتباط، مدار اندیشه انسانی است. از جمله این دانشمندان مک لوهان کانادایی است:
1. نظریه امتداد
2. ارتباط مدار تطور تاریخی جوامع
3. وسایل ارتباط جمعی سرد و گرم
4. سوگیری ارتباط
1.نظریه امتداد: بر اساس این نظریه، هر وسیله ارتباطی امتداد یکی از حواس انسانی است. به نظر مک لوهان انسان با پیدایش خط به عمق تاریخ رخنه کرده و با انسانهای دور دست رابطه برقرار کرده است(خط ←چشم).از نظر او همه وسایل چنین هستند (رادیو←شنوایی). مثلا دوچرخه امتداد پا و لباس امتداد پوست است.
مک لوهان به دنبال جامعه ای است که در آن تعادل حواس برقرار ست. یعنی با اختراع یک وسیله یا وسایل، یکی از حواس بر سایر حس ها پیشی نگیرد.
2.ارتباط مدار تطور تاریخ جوامع: به نظر مک لوهان ارتباط مدار هستی اجتماعی و وسیله ارزیابی حرکت جوامع است. به نظر وی از نظر ارتباط 3 مرحله حرکت تاریخی داریم:
الف. دوران تمدن باستان بدون خط: عصر شفاهی
ب. دوران تمدن دارای خط یا بصری: عصر کتابت
ج: دوران تمدن مبتنی بر وسایل ارتباطی الکترونیک: عصر معاصر (اینترنت)
الف. عصر شفاهی: دانستنی ها سینه به سینه منتقل میشود. گوش وسیله کسب پیام و تماس انسانها عامل انتقال پیام هستند. مک لوهان این دوره را دوره قبیله اولیه انسانی مینامد. انسان شفاهی مربوط به این دوران است.
ب. عصر کتابت: خط و کتابت نقطه عطف جوامع بشری است و از این طریق پیام انسانی بقای واقعی پیدا کرد. تجربه ها و مهارت ها به دقت نگارش یافته و باقی می مانند و صاحب اندیشه نیز بقا می یابد. دستاوردهای نسل های قبلی در اختیار انسان است. بر خلاف دوران قبل مک لوهان معتقد است دیگر انسانها نیازمند تجمع برای کسب پیام و اندیشه نیستند. این ظهور دوران فرد گرایی است.
ج: عصر معاصر: به نظر مک لوهان وسایل ارتباطی جدید موجب ارتباط هر دو حس گوش و چشم است. بار دیگر انسانها برای کسب و انتقال پیام مجتمع میشوند. دوران بازگشت به دوران اول است اما این به معنای تکرار تاریخ نیست.
3. وسایل ارتباط جمعی سرد و گرم: از قابل انتقاد ترین جنبه های نظریه مک لوهان همین تقسیم بندی وسایل ارتباط جمعی است.
وسایل ارتباطی سرد: مشارکت افراد در آن کمتر است و ارتباطی یک سویه است.
وسایل ارتباطی گرم: مشارکت در آن بیشتر است و ارتباطی دو سویه است.
به عنوان مثال رادیو، سینما و کتاب تک حسی هستند و جنبه تعاملی کمتری دارند و از وسایل ارتباطی گرم هستند. ولی تلویزیون چند حسی و تعاملی است پس در گروه وسایل و رسانه های سرد قرار میگیرد.
4. سوگیری ارتباط: مک لوهان تاریخ غرب را تاریخ جهت گیری ارتباط به سمت کتابت میداند. به نظر او برتری کتابت بعد از قرن 15، سنت شفاهی را کاهش داد. در این جامعه بسیاری از فعالیت های ارتباطی در خلوت انجام میشود( منظور مطالعه کتاب است). ملیت و ملی گرایی گسترده میشود.
مک لوهان دوران سوگیری ارتباط یا سلطه کتابت را نامطلوب میداند و عصر تلویزیون را عامل توازن و تعادل حواس می داند. با عصر تلویزیون فرهنگ شفاهی به جامعه برمی گردد و مشارکت جای ازلت جویی را میگیرد. همکاری و اندیشه جهانی جایگزین می گرایی میشود.