فردیناند تونیس:
ایشان هم مثل مک لوهان از دید ارتباطات جوامع را بررسی می کنند. و تقسیم بندی که از جوامع دارند دو دسته است:
1. جوامع معنوی
2. جوامع صوری
1. جوامع معنوی: شاخص های مطرح شده برای این جوامع شامل:
الف.اراده و ارگانیک
ب. ارتباطات عمقی
ج.امتداد تاریخی ارتباط
د.کوچکی جمع و ارتباط تام
الف. اراده و ارگانیک: در هر سازمانی اعضای آن به دنبال یک هدف مشترکند. این جامعه مصالح جمعی را به مصالح فردی ترجیح میدهد. حرکت فرد برای وحدت جمع و تحقق اهداف نهایی آن است و نه در خدمت مصالح شخصی. یکی دیگر از ویژگی های ارگانیک این است که در صورت ایجاد ذوب روانی اعضا میتوانند به وفاق اجتماعی دست یابند. یکی دیگر از ویژگی ها این است که هر فرد خود را عنصر جدایی ناپذیر از جمع میداند.
ب. ارتباطات عمقی: شناخت افراد، صمیمیت و تعامل افراد بیشتر است.مانند شناخت همسران از یکدیگر. یکی از ویژگی های این ارتباط این است که طرفین آرامش دارند و ناشی از شرایط ظاهری نیست. تشخیص واکنش ها راحت تر است.
ج.امتداد تاریخی ارتباط: در این نوع ارتباط پایدار دیرینه است. شناخت انسانها از هم آنی و فعلی نیست بلکه سوابق دیرین هم شناخت دارند و گذشته و خانواده یکدیگر را می شناسند. ارتباطات وسیع تر و غنی تر است.
د. کوچکی جمع و ارتباط تام: مثل روستا- هر چه جمع کوچکتر باشد، رابطه ها نزدیک تر است و شناخت آدمها از یکدیگر بیشتر است و از هم بی خبر نیستند. تراکم انسانی وجود ندارد. ارتباطات کفی تر است. حیات جامعه روستایی و حیات جامعه معنوی نزدیک است.