روش تحقیق:
مبحث روش تحقیق شامل چهار بخش زیر است:
1.مسئله تحقیق
2.ساختن فرضیه تحقیق
3.متغیرهای تحقیق و انواع آنها
4.متغیرهای کمی و کیفی و اندازه گیری آنها
بخش اول : مسئله تحقیق
انقلاب و بیان مسئله تحقیق
تحقیق و پژوهش عبارت است از کوشش برای حل یک مسئله و یافتن پاسخ یک سوال تحقیقی به روش علمی و نظام دار.
در آغاز فرآیند پژوهش، برای پژوهشگر مسئله ای مطرح می شود که توجه او را به خود جلب می کند و برای یافتن پاسخ سوال او را به تفکر و کوشش وا می دارد. مسئله تحقیق ممکن است از کنجکاوی پژوهشگر ناشی شود. گاهی نیز پژوهشگر علاقمند است که مسئله ای را برای استفاده علمی در موقعیت های زندگی و یا شغلی حل کند. صرفنظر از انگیزه و هدف پژوهشگر، حل مسئله تحقیق مستلزم اقدامات زیر است:
1. شناخت و بیان مسئله تحقیق
2. ساختن فرضیه
3. تدوین طرح و روش بررسی مسئله و آزمایش فرضیه
4. جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات
5. استنتاج یا نتیجه گیری
نخستین و در عین حال مهمترین مسئله فرآیند پژوهش، انتخاب و بیان مسئله است. یکی از دشواری های عمده ای که وجود دارد این است که پژوهشگران تازه کار، اغلب مسائل تحقیقی را به صورت کلی و گاهی مبهم بیان می کنند.
مثال 1: روش های تدریس در مدارس تا چه اندازه در تحقق هدف های آموزشی و پرورشی موثرند؟
مثال 2: برنامه آموزشی دوره متوسطه تا چه اندازه در بالا بردن سطح فرهنگ جامعه کارایی دارد؟
مثال 3: نارسایی های موجود در کتب درسی کدامند؟
این مثال ها به اندازه ای کلی و مبهم مطرح شده اند که تشخیص دقیق عناصر و عوامل تشکیل دهنده هر مسئله بسیار دشوار و احتمالا نا ممکن است.
در مثال اول، روش تدریس بر حسب نوع درس، رشته و دوره تحصیلی بسیار متنوع و متعدد است. هدف های آموزشی و پرورشی نیز بر حسب نوع درس، رشته و دوره تحصیلی گوناگون و متعدد هستند.
در مثال دوم، به دشواری میتوان ملاک های عینی و قابل اندازه گیری برای ارزشیابی سطح فرهنگ جامعه پیدا کرد.
در مثال سوم علاوه بر گستردگی موضوع در رابطه با تعدد و گوناگونی کتب درسی، اصطلاح نارسایی مفهومی مبهم و نا مشخص است.
نمونه های از مسائل تحقیقی که در مقایسه با مثال های قبلی مشخص تر و همچنین روشنتر است:
مثال 1: کودکان ایرانی در چه سنی آمادگی لازم برای یادگیری خواندن و نوشتن دارند و بدست می آورند؟
مثال 2: آموزش پیش دبستانی تا چه اندازه در پیشرفت تحصیلی کودکان در کلاس اول دبستان موثر است؟
مثال 3: سبک نگارش کتاب تعلیمات اجتماعی کلاس چهارم ابتدایی تا چه حد با سطح توانایی خواندن و فهمیدن دانش آموزان هماهنگ است؟
مثال 4: نگرش دانش آموزان دبیرستان نسبت به درس ریاضی تا چه اندازه در پیشرفت آنان در این درس تاثیر دارد؟
مثال 5: بین تعداد فرزندان خانواده و پیشرفت تحصیلی فرزندان چه نوع رابطه ای وجود دارد؟
مثال 6: درصد دانش آموزان مردود در کدام یک از رشته های دوره متوسطه بیشتر است؟